doorbreek het net tussen vis en mens
Sinds de laatste 10 jaar groeit het inzicht dat ook vissen met hun zenuwstelsel in staat zijn om pijn en angst te ervaren. De Europese Commissie heeft in dit verband vissen erkend als sentient beings. Dit wil zeggen dat individuen in staat zijn om subjectieve ervaringen, ofwel gevoelens, te hebben. Door de toename van het aantal wetenschappelijke publicaties over vissenwelzijn groeit het besef onder wetenschappers dat vissen zeer waarschijnlijk pijn, stress en emoties kunnen ervaren.
Het is erg belangrijk om te beseffen dat traditionele wetenschappelijke methoden nooit “het bewijs” kunnen leveren dat een vis (of een ander organisme) subjectieve ervaringen heeft. Wetenschap kan hoogstens beargumenteren dat het meer of minder aannemelijk is dat vissen in staat zijn gevoelens te hebben. Diverse wetenschappelijke onderzoeken van de afgelopen jaren hebben aangetoond dat vissen alles in huis hebben om pijn en emoties te ervaren. Net zoals men dat heeft aangetoond bij zoogdieren en vogels.
Dat vissen stress ervaren is bewezen en ook dat angst een rol speelt in het leven van vissen.
Mensen zijn snel geneigd te denken dat vissen wel zo’n beetje allemaal hetzelfde zullen voelen en ervaren. Niets blijkt minder waar! Er bestaan ruim 34.000 verschillende soorten vis die van elkaar kunnen verschillen zoals mensen verschillen van varkens of ratten.
Daarom moeten we beseffen dat niet alle vissen hetzelfde zijn en dat sommige vissoorten mogelijk niet elk op dezelfde plaats pijn beleven. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat ze een ander voedsel patroon hebben. Een vis die stekelige of bijtende prooien eet kan minder receptoren in zijn lip hebben waardoor hij minder pijn in zijn bek zal ervaren.
Ook bezitten vissen, net als bij zoogdieren, zenuwuiteinden die het mogelijk maken om hitte, mechanische druk en chemicaliën te detecteren. De zenuwen sturen deze signalen door naar de hersenen. In de hersenen van vissen zijn moleculen waargenomen die ook bij mensen geactiveerd worden bij het ervaren van pijn prikkels.
Wanneer een visser een vis aan de haak heeft geslagen denkt de vis een lekker hapje te pakken te hebben. Tijdens deze hap zal hij pijn voelen van de haak in zijn bek. Veel vissen hebben daar namelijk veel zenuwuiteinden zitten om te voelen hoe een hapje in zijn bek ligt. Terwijl de visser toe slaat en aan de lijn begint te trekken probeert de vis te ontsnappen aan deze trekkracht. Hier zal hij stress en angst bij beleven.
De vis zal alles in het werk stellen om zich te bevrijden. Hij zal daarbij vermoeid raken en veel zuurstof verbruiken. Wanneer een vis in de zomermaanden gevangen wordt kan het zijn dat het water al niet zoveel zuurstof bevat. Vissen hebben dan meer moeite om voldoende energie te krijgen. Eenmaal bovenwater zal de vis een soort van ademnood ervaren. Hij hapt naar zuurstof maar krijgt niets binnen omdat hij geen longen heeft. De visser gaat proberen om de haak uit zijn bek te halen. Vaak gaat dit snel maar soms heeft de vis de haak verder in zijn bek zitten waardoor het proces nog pijnlijker wordt en langer duurt. Eenmaal klaar met het hele proces wordt de vis vaak nog als een trofee met de visser op de foto gezet. De visser pakt hierbij de vis met zijn handen op. Het slijm van de vis, dat als bescherming van de huid dient, wordt met deze handeling aangetast. Wanneer de vis geluk heeft wordt hij weer teruggezet in het water. Moe en uitgeput. Soms (licht) gewond. Dit kan van invloed zijn op zijn overlevingskansen.
Vissen hebben het nadeel dat ze niet net als bijvoorbeeld een kat een duidelijke gezichtsuitdrukking hebben of harde geluiden van angst en pijn produceren.
Want eigenlijk is het wel een beetje raar dat er zoveel onderzoek gedaan moet worden om pijn bij verschillende vissoorten te bewijzen om mensen er maar van te overtuigen dat we anders met ze om moeten gaan. Voor veel landdieren gaan we er als mens wel van uit dat ze pijn ervaren. Wanneer een kat bij zijn staart wordt opgepakt of onderwater wordt geduwd zien we dit als dierenmishandeling. Dat vinden we zielig want we zijn ervan overtuigd dat dit een nare ervaring is voor de kat. In onze samenleving vinden we dit dan ook geen normaal gedrag. Ook wij gaan ervan uit dan onze katten pijn ervaren. Maar we hebben hier eigenlijk nooit de juiste wetenschappelijke artikelen bij gezocht.